Ogród Bajek to jeden z najunikalniejszych i najatrakcyjniejszych miejsc Międzygórza – malowniczy skansen położony na stromym zboczu góry Lesieniec, w głębi lasu, gdzie drewniane postacie bajkowe, wyrzeźbione z korzeni, patyków i drewna, czekają na turystów przychodzących z całego świata. To miejsce, które przyciąga szczególnie rodziny z dziećmi, choć jego urok doceniają również dorośli – ludzie szukający nostalgii za bajkami z dzieciństwa, przywracający w pamięci Pinokia, Baś Jagę, Koziołka Matołka czy Koszałka Opałka. Historia tego niezwykłego ogrodu sięga 1920 roku, kiedy to leśnik i botanik Izydor Kriesten postanowił stworzyć żywy pomnik dla baśni, legend i mitycznego Ducha Gór – Liczyrzepa. Przez prawie sto lat, przechodząc liczne koleje losu i zaniedbania, Ogród Bajek przetrwał do dzisiaj jako świadectwo ludzkiej kreatywności, wiary w moc bajek i oddania się kunsztowi korzenioplastyki – sztuki rzeźbiarskiej tworzonej z naturalnych materiałów leśnych.
Historia – Od Hołdu dla Ducha Gór do Współczesnego Skansu
1920 Rok – Izydor Kriesten i Legenda Ducha Gór
Historia Ogrodu Bajek zaczyna się zaraz po I wojnie światowej, w vremenie, gdy Śląsk przechodził dramatyczne przemiany polityczne i społeczne.
Izydor Kriesten – zwykły pracownik leśny, człowiek zakochany w naturze i baśniach – postanowił stworzyć coś wyjątkowego. Wbudował sobie dom w Międzygórzu, na zboczu Lesieńca, otoczony lasami, gdzie zacznę gromadzić drewniane rzeźby.
Według legendy, Kriesten chciał złożyć hołd mitycznemu Duchowi Gór – Liczyrzepie – który – jak powiadają podania – uratował mu życie w jakiś dramatycznych okolicznościach. Nie wiemy dokładnie, co się stało, ale hołd ten przybił formę niezwykłego artystycznego przedsięwzięcia.
Korzenioplastyka – Sztuka Rzeźbienia Korzeni i Drewna
To, co uczyniło Ogród Bajek wyjątkowym, to technika artystyczna, którą Kriesten zastosował – korzenioplastyka.
Czym Jest Korzenioplastyka?
Korzenioplastyka to sztuka rzeźbiarstwa, w której artystą używa naturalnych materiałów leśnych – korzeni, pni, gałęzi, kawałków drewna – zamiast wcinać lub rzeźbić je od nowa. To jest sztuka znalezienia kształtu w naturze, a nie tylko jego stworzenia.
Wyobraź sobie starą pień wycielony, który ma naturalne zagłębienia, wypukłości, rozgałęzienia. Artysta patrzy na ten pień i widzi – powiedzmy – twarz babci Jagi. Ulepszając tutaj, przysłaniając tamtędy, dodając fragment korzenia tutaj – twór z przyrody zmienia się w postać z bajki.
Taka rzeźba nie jest całkowicie sztucze – to jest symbioza przyrody i ludzkiej wyobraźni.
Około 20 Lat Pracy – Monumentalny Projekt
Kriesten pracował nad tym projektem przez około 20 lat – od połowy lat 20. XX wieku. To były lata intensywnej pracy – szukania materiałów w lesie, czyszczenia korzeni, rzeźbienia, wyciągania, ustawiania.
Stopniowo, z czasem, zbierała się kolekcja rzeźb – coraz więcej postaci, coraz bardzie skomplikowanych dzieł. Ogród przechodził transformację – z pustej leśnej polany w fantastyczne królestwo bajki.
Nazwa – „Ogród Bajek” Nadany Przez Ludność
Miejscowi, patrząc na to niezwykłe miejsce, nadali mu nazwę – „Ogród Bajek”. Nazwa ta, choć najprostsze, idealnie oddawała naturę tego miejsca. Nazwa przyległa do niego i przetrwała aż do dzisiaj.
Po 1960 Roku – Degradacja i Zapomnienie
Po śmierci Izydora Kriestena – lub może wcześniej, gdy już starzał się – Ogród Bajek zaczął ulegać zaniedbaniu.
Po 1960 roku, kiedy Międzygórze przechodziło transformację w komunistycznej Polsce, gród zapadł w zapomnienie. Rzeźby gnily, roślinność zarasta, ścieżki porośnięte zaroślami. To, co Kriesten budował z poświęceniem, stopniowo zamieniało się w zrujnowane miejsce, które turystów czy lokalnych mieszkańców nie przyciągało.
Harcerze w Latach 70. – Krótka Rewitalizacja
W latach 70. XX wieku, harcerze zajęli się ogrodem. To byli entuzjaści, którzy dostrzegali wartość tego miejsca i podejmowali się jego ratowania. Przez kilka lat dbali o porządek, odnawiał rzeźby, czyścili ścieżki.
Jednak ich zaangażowanie było ograniczone – w 1981 roku harcerze wycofali się z opieki nad ogrodem, prawdopodobnie z powodu braku funduszy, zmian w strukturze organizacji lub po prostu braku możliwości dalszego angażowania się.
Ogród znowu popadł w ruinę.
1985 Rok – Przełom – PTTK Przejmuje Opiekę
W 1985 roku nastąpił przełom. Oddział PTTK (Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze) w Międzygórzu postanowił przejąć opiekę nad Ogrodem Bajek.
To była decyzja, która miała zmienić los tego miejsca na zawsze.
1986 Rok – Wielka Renowacja
14 września 1986 roku Ogród Bajek został oficjalnie ponownie otwarty dla turystów.
Co zmienił PTTK?
Nowe Ogrodzenie – ochrona przed intruzami
Murki Oporowe – zabezpieczenie terenu przed osuwiskami
Zadaszone Domki – piękne struktury zakryte gontem, przypominające bajkowe chatki
Liczne Drzewa i Krzewy Ozdobne – zielery nowe rośliny, które odmłodziały ogród
Miniatura Wieży ze Śnieżnika – kamienna replika słynnej wieży widokowej ze szczytu Śnieżnika
Drewniane Tabliczki z Aforyzmami – napisane przez Czesława Zawojskiego, dodające humoru i mądrości
Lata Kolejne – Odkrycia Nowych Rzeźb i Modernizacja
W latach kolejnych, szczególnie pod kierownictwem Jerzego Drążkowskiego (członka PTTK) i Czesława Zawojskiego (rzeźbiarza), Ogród był sukcesywnie uzupełniany nowymi dziełami.
W 2008 roku przeprowadzono gruntowne odnowienie wszystkich rzeźb, nadając im nową kolorową szatę.
W 2009 roku otwarty został „Szlak Krasnala” – turystyczna ścieżka prowadząca z przystanku autobusowego do Ogrodu, co znacznie zwiększyło dostępność tego miejsca dla turystów.
Bajkowe Postacie Ogrodu – Kto Mieszka w Lesie?
W Ogrodzie Bajek można spotkać postacie ze starych bajek polskich i światowych, a także współczesnych filmów animowanych. Oto główne „mieszkańcy”:
Klasyczne Postacie Bajek
Smok Wawelski – wyrzeźbiony z korzeni, witający gości przy wejściu
Pinokio – chłopczyk drewniany, symbol nadziei
Jaś i Małgosia – rodzeństwo z niemeckiej baśni braci Grimm
Baba Jaga – czarownica z rosyjskich baśni, w swojej jesionce
Gargamel i Klakier – postacie ze Smerfów, klasyki animacji
Koziołek Matołek – polska bajka, uwielbiana przez pokolenia
Koszałek Opałek – zaśmiecający postać z polskiego folkloru
Kot w Butach – picarowski bohater baśni
Współczesne Postacie
Ogród nie zafundował się na przeszłości – sukcesywnie dodawane są postacie ze współczesnych bajek i filmów:
Shrek – ogr z popularnego animowanego filmu DreamWorks
Świnka Peppa – postać z serialu animowanego dla najmłodszych
Spider-Man – superbohater Marvel
I wiele innych…
Mityczne Postacie
Liczyrzepa – Duch Gór – mityczna postać, której hołd złożył Kriesten
Bajkowe Domki i Miejsca
Oprócz rzeźb, w ogrodzie znajdują się:
Domek Królewny Śnieżki – urokliwa chata z bajki
Domek Szczęścia – symbol radości
Domek Miłości – miejsce refleksji
Zaczarowane Źródełka: „Rozkoszy” i „Młodości” – gdzie woda smakuje magicznie dla najmłodszych
Infrastruktura i Doświadczenie Turystyczne
Lokalizacja i Dostęp
Położenie: Na zboczu góry Lesieniec, otoczone lasami
Wysokość: 700–780 m n.p.m.
Powierzchnia: Około 0,25 hektara
Jak Dotrzeć
Szlak Żółty – Najłatwiejszy (30 minut)
Prowadzi z centrum Międzygórza
Łatwy, dostępny dla wszystkich, nawet dla małych dzieci
Szlak Czerwony – Bardziej Wymagający (45 minut do 1 godziny)
Prowadzi przez Wodospad Wilczki
Bardziej trudny, ale oferuje spektakularne widoki
Polecany dla starszych i bardziej wytrzymałych piechurow
Szlak Krasnala – Nowszy (około 20 minut)
Wiosną 2009 roku otwarty został turystyczny Szlak Krasnala prowadzący od przystanku autobusowego w Międzygórzu
Specjalnie wytyczony dla gościa zmierzających do Ogrodu
Godziny Otwarcia i Opłaty
Dostęp: Ogólnie dostępny i bezpłatny
Godziny: Nie ma określonych godzin – ogród jest dostępny od wschodu do zachodu słońca
Wyposażenie: Brak restauracji czy sklepów – warto zabrać sobie proviant
Najlepszy Czas Wizyty
Wiosna: Kiedy roslin zaczyna kwitnąć – ogród robi się jeszcze bardziej magiczny
Lato: Pełnia zieleni, ciepłe dni idealne do spaceru
Jesień: Złote kolory liści tworzą niezapomniane widoki
Zima: W śniegu ogród przyobiera baśniowy wygląd, choć dostęp jest trudniejszy
Osobliwa Rola Ogrodu – Edukacyjna i Duchowa
Ogród Bajek to nie tylko atrakcja turystyczna dla dzieci. To również:
Miejsce Refleksji: Dorosłych turystów czaruje nostalgią za własnym dzieciństwem – słowem Koziołka Matołka, obrazem Baś Jagi, uśmiechem na twarzy Pinokia
Edukacyjne Źródło: Dla dzieci – spotkanie ze światem bajek, stymulacja wyobraźni, połączenie literatury i sztuki
Artystyczne Dzieło: Korzenioplastyka Izydora Kriestena i współczesnych artystów pokazuje, jak przyroda może stać się medium dla ludzkiej kreatywności
Wysiłek Zbiorowy: Historia Ogrodu to też opowieść o tym, jak społeczność (harcerze, PTTK, artyści) może ratować wartościowe, zagrożone miejsca.
