Międzygórze, położone w sercu Masywu Śnieżnika na wysokości 570–750 metrów nad poziomem morza, to jedno z najpiękniejszych miejsc całych Sudetów – niewielka wioska zaledwie 700 mieszkańców, która wciśnięta jest między zbocza gór jak perła otoczona szmaragdami. Ta urokliwa miejscowość, zwana również „Małą Szwajcarią”, przyciąga nie tylko turystów szukających spokoju i piękna przyrody, ale również filmowców szukających idealnych plenerów – tutaj w 1965 roku nagrywany był kultowy serial „Czterej Pancerni i Pies”, tutaj powstały sceny, które przez dziesięciolecia zachwycały miliony Polaków. Charakterystyczna architektura w stylu tyrolskim i skandynawskim, pięknie zachowane wille sprzed ponad stu lat z drewnianymi rzeźbieniami, balkonami otaczającymi całe piętra i bogatymi snycerkami – wszystko to sprawia, że spacer po Międzygórzu to jak przejście w tiempo do eleganckich, XIX-wiecznych czasów, kiedy to tutaj powstawały najpiękniejsze górskie kurorty Europy.
Historia Międzygórza – Od Drwali i Węglarzy do Królewskiego Kurortu
XVI Wiek – Pierwsze Osiedla: Drwale i Węglarze
Historia Międzygórza sięga XVI wieku, kiedy to pierwsze osadnicy przybyły do tej niezamieszkałej jeszcze doliny. Nie były to jednak zamożne osoby czy szlachta – to byli zwyczajni drwale i węglarze, ludzie pracujący w lesie, wycinający drzewa i wypalający węgiel drzewny.
Drwale szukali gęstych lasów – a tych w Masywu Śnieżnika było pod dostatkiem. Węglarze, zaś wypalali drewno na węgiel, którego potrzebowali huitnicy i kzucie do topienia rud. To była ciężka praca, ale dochodowa.
Pierwsze osiedla w Międzygórzu były zapewne zabudowaniami roboczymi – szopy, magazyny, schroniska dla pracowników. Nic wspaniałego – po prostu funkcjonalne.
XIX Wiek – Rewolucja: Księżna Marianna Orańska
Przełom przyszedł w 1840 roku, kiedy to Królewna Marianna Orańska kupiła okoliczne dobra wraz z Międzygórzem. Marianna Orańska była filaną osobą – księżniczką holenderską, którą życie zawiodło do Śląska.
Kim była Marianna Orańska? To była kobieta wizjonerska, która rozumiała potencjał turystyki i zdrowotności. Dzięki niej cały region Ziemi Kłodzkiej przeżył transformację – z biednego, lesistego terenu na elegancki górski kurort.
Zmiany Wprowadzone przez Marianną Orańską:
Wybudowała Sieć Dróg – drogi prowadzące do Śnieżnika, do sąsiadujących wiosek
Uregulowała Potoki – rzeka Wilczka, która płynie przez Międzygórze, została uregulowana, aby zapewnić bezpieczeństwo
Wybudowała Własną Willę – rezydencję w stylu tyrolskim, która stanowiła modelowy przykład architektury, którą chciała propagować
Dbała o Jednorodność Architektury – każda nowa budowla w Międzygórzu miała być wzniesiona w stylu tyrolskim, co nadawało miejscu ujednoczonego, malowniczego wyglądu
1882 Rok – Powstanie Pierwszego Sanatoriumu
W 1882 roku, jakieś 40 lat po kupieniu Międzygórza przez Marianną Orańską, pojawił się przedsiębiorca, który dostrzegł ogromny potencjał – potencjał uzdrowiskowego biznesu.
Ten mąż rozumiał, że zazieleninę, czyscie powietrze i piękne krajobrazy Międzygórza mogą przyciągnąć bogatych ludzi szukających zdrowia. W XIX wieku uzdrowiska były modne – ludzie wierzyli, że specjalne powietrze górskie może leczyć płuca, nerwy, serce.
Otworzył on pierwszy kompleks sanatoryjny w Międzygórzu, oczywiście w stylu tyrolskim. Sukces był natychmiastowy – chętni na uzdrowiskowe wczasy nie brakowało. Szybko powstały kolejne pensjonaty, hotele, domki wypoczynkowe – wszystkie w tym samym, pięknym stylu.
XX Wiek – Od Uzdrowiska do Turystycznego Pełnotekstu
W XX wieku Międzygórze rozwinęło się poza uzdrowiskowy biznes. Stało się ono najpierw popularne jako miejsce pobytu letniskowego – dla bogatych ludzi szukających spokoju. Potem, w czasach komunizmu, stało się ośrodkiem wypoczynkowym dla pracowników oraz turystów.
Nie stracił jednak swojego charakteru – architektura tyrolska, piękne krajobrazy, czystość powietrza – wszystko to przetrwało.
Architektura Międzygórza – Zafascynowanie Tyrolskim Stylem
To, co czyni Międzygórze] wyjątkowym, to jego jednolita architektura w stylu tyrolskim. Prawie każdy budynek w miejscowości – od małych domków, przez pensjonaty, po wielkie domy wypoczynkowe – został zbudowany w tym charakterystycznym stylu.
Cechy Architektury Tyrolskiej w Międzygórzu
Charakterystyczne Elementy:
Drewniane Rzeźbienia – każdy balkon, każda balustrada, każdy krużganek (otwarta galerij wokół domu) jest bogato zdobiony drewnianyamirzeźbami
Balkonami Otaczające Całe Piętra – największe wrażenie robi zabudowa pensjonatowa z charakterystycznymi balkonami obiegającymi całe piętra
Bogato Zdobione Formy Snycerskie – każda powierzchnia drewniana staje się płótnem dla artystów stolarskich
Duże Okna – umożliwiające dostęp światła i umożliwiające widzenie krajobrazów z wnętrza domów
Łagodne Dachy – charakterystyczne dla alpejskiej architektury
Porównanie do Szwajcarskich Domów
Międzygórze rzeczywiście przypomina małe szwajcarskie miasteczko – stąd pochodzi nazwa „Mała Szwajcaria”. Jednak jest to nie tyle kopią Szwajcarii, co inspiracją alpejską – stylem, który pochodzi z granicznych terenów między Austrią, Szwajcarią i włoskim Tyrolen.
Zabytkowa Wartość – Ochrona i Renowacja
Wiele z tych pięknych budynków, wybudowanych ponad sto lat temu, zachowało się do dzisiaj. Niektóre z nich zostały starannie odrestaurowane i pełnią funkcję pensjonatów lub hoteli. Niestety, część budynków jest nieodrestaurowana i tylko można się domyślać, jak pięknie musiały się kiedyś prezentować.
„Czterej Pancerni i Pies” – Kiedy Międzygórze Grało Syberię
Jednym z najatrakcyjniejszych epizodów w historii Międzygórza] było jego pojawienie się w filmie. W 1965 roku Międzygórze stało się plenerem dla kultowego serialu „Czterej Pancerni i Pies”.
Mroźny Luty 1965 – Początek Legendy
Mroźny luty 1965 roku. Skromna ekipa filmowa pod kierownictwem reżysera Konrada Nałęckiego przybyła do Międzygórza do zaś zdjęcia do wojennego serialu. Nikt z tamtej ekipy nie podejrzewał, że właśnie tworzy jeden z najpopularniejszych polskich seriali wszech czasów.
Międzygórze jako Syberyjska Tajga
Sceneria Międzygórza – zaśnieżone góry, sosnowe lasy, mrożne powietrze – doskonale nadawała się do grania syberyjskiej tajgi, gdzie spędzał młodość Janek Kos, główny bohater serialu.
Sceny nakręcone w Międzygórzu:
Janek Poluje na Tygrysa – słynna scena, w której młody Janek broni swoich towarzyszy przed tygrysem
Walka z Japońskim Spadochroniarzem – dramatyczna scena walki
Próba Zaciągnięcia się do Wojska – первый odcinek, w którym Janek próbuje wstąpić do armii
Ekipa bez Współczesnych Zabezpieczeń
Wciąż trzeba powiedzieć, że warunki pracy na planie były zastraszająco niebezpieczne w porównaniu z dzisiejszymi standardami. Nie było nowoczesnych systemów bezpieczeństwa, nie było wielkich sztabów ludzi dbających o każdy szczegół.
Tragiczny Wypadek – Janusz Gajos Przejechany przez Ciężarówkę:
Jeden z największych wypadków na planie dotyczy samego głównego aktora – Janusza Gajosa, który grał Janka Kosa. Podczas kręcenia zdjęć Gajos został przejechany ciężarówką.
Co się stało? Gajos został zapakowany w gips, ale nawet wtedy kontynuował pracę nad serialem. Leżał w szpitalnej sali, a dzięki prawdziwej kontuzji był być może bardziej przekonujący w roli!
Aby dostosować się do jego kontuzji, filmowcy zmienili nawet kolejność ujęć i kręcili właśnie odcinek szpitalny, w którym Janek leżał w szpitalu. W zdjęciach plenerowych Gajosa zastępował czasami krakowski aktor Henryk Matwiszyn.
Emisja i Sukces
Serial został nagłowany w 1965 roku, ale do publiczności trafił dopiero w maju 1966 roku, kiedy to odbyła się premiera pierwszego odcinka. Od 25 września 1966 roku serial zaczął być regularnie emitowany i szybko stał się fenomenem.
Miliony Polaków oglądały przygody czołgu „Rudy 102” i jego załogi – i zawsze będą pamiętać scenę, w której młody Janek Kos poluje na tygrysa w syberyjskiej tajdze, a my wiemy, że to właśnie Międzygórze zagrało to niebiańskie tło.
Inne Produkcje Filmowe
Międzygórze nie zrezygnowało z bycia gwiazdą kina. Poza „Czterema Pancernymi i Psem”, kręcono tu również:
Serial „WOW” (1991) – przeistaczający się w fikcyjne Laurentine, gośćcie gwiazdy takie jak Cezary Pazura czy Anna Seniuk
Polsko-Amerykański Film „Biały Smok” (1986) – fantazyjny film reżyserów Jerzego Domaradzkiego i Janusza Morgensterna
Serial „Gazda z Diabelnej” (1979) i „Boża Podszewka II” (2005)
Główne Atrakcje Turystyczne Międzygórza
1. Wodospad Wilczki – Drugi Najwyższy w Sudetach
Wodospad Wilczki to drugi co do wielkości wodospad w całych Sudetach, a najwyższy w Masywie Śnieżnika. Spadek wody wynosi 22 metry – imponująca wysokość.
Powstał on na linii uskoku tektonicznego na rzece Wilczce, co sprawia, że jest nie tylko piękny, ale również geologicznie ważny. Znajduje się tuż przy szlaku prowadzącym do Sanktuarium Marii Śnieżnej na Iglicznej.
Kilka lat temu przeprowadzona została gruntowna rewitalizacja terenu otaczającego wodospad, co sprawia, że oglądanie wodospadu to teraz bezpieczna, doskonała rozrywka dla każdego.
2. Sanktuarium Marii Śnieżnej na Iglicznej
Góra Igliczna, położona niedaleko Międzygórza, hostuje Sanktuarium Marii Śnieżnej – ważne miejsce pielgrzymek dla katolików. Szlak do Iglicznej wychodzi z Międzygórza i jest stosunkowo łatwy, nawet dla początkujących turystów.
3. Ogród Bajek – Bajkowa Kraina
Międzygórze hozuje również Ogród Bajek – magiczne miejsce pełne drewnianych rzeźb i bajkowych postaci. To miejsce szczególnie popularne wśród rodzin z dziećmi.
4. Zapora Przeciwpowodziowa
Zapora znajduje się przy wjeździe do Międzygórza, około 200 metrów od głównej drogi. Przez nią przebiega zielony szlak pieszy w kierunku na Marię Śnieżną.
5. Szlak Marianny Orańskiej – Transgranicowy Szlak Królew
„Transgranicowy Szlak Królewny Marianny Orańskiej” to nowoczesna turystyczna atrakcja poświęcona kobiecie, która uczyniła ten region sławnym. Szlak przebiega przez tereny na obu stronach granicy polsko-czeskiej.
Szlaki Turystyczne i Rowerowe – Raj dla Aktywnych
Międzygórze to centrum turystyki pieszej i rowerowej. Otoczone majestatycznymi Sudetami, oferuje szereg tras różnych stopni trudności.
Szlaki Piesz
Szlak na Szczeliniec Wielki: Jeden z najpopularniejszych, prowadzący na szczyt Szczelińca Wielkiego, z którego roztacza się spektakularny widok na całe Sudety – trasa stosunkowo łatwa, idealna dla rodzin z dziećmi
Szlak na Śnieżnik: Trudniejsza trasa, ale z wiew widokowymi miejscami
Infrastruktura Szlaków
Trasy turystyczne w Międzygórzu są dobrze przygotowane i utrzymane. Większość szlaków jest oznakowana, a w strategicznych miejscach znajdują się tablice informacyjne, punkty widokowe oraz miejsca odpoczynku. Dla zapewnienia bezpieczeństwa, warto pamiętać o odpowiednim wyposażeniu, zwłaszcza podczas górskich wycieczek.
Noclegi i Obiekty Turystyczne
W Międzygórzu bez problemu można znaleźć noclegi – czy to w starych pensjonatach w stylu tyrolskim, czy w nowych gospodarstwach agroturystycznych. Znajdują się tam również kilka sklepów i punktów gastronomicznych.
Dla miłośników natury i spokoju, Międzygórze oferuje również domki i ośrodki wypoczynkowe położone wśród malowniczych górskich krajobrazów, które zapewniają dostęp do takich atrakcji jak grillowanie czy ogniska.
Dlaczego Międzygórze Jest Warte Odwiedzenia
Międzygórze to harmonijne połączenie historii, architektury, przyrody i kultury filmowej. To nie jest zwykła górska wioska – to jest żywe muzeum alpejskiego stylu życia, miejsce, gdzie każdy budynek opowiada historię, gdzie każdy szlak prowadzi do nowych odkryć, gdzie krajobrazy inspirowały najsłynniejszych polskich filmowców.
Spacer po Międzygórzu to jak przejście w czas – do eleganckich XIX-wiecznych czasów, kiedy to bogaci Europejczycy szukali ciszy i zdrowia w górach. To jednocześnie nowoczesne miejsce, w którym można aktywnie spędzić czas, wędrując po szlakach, oglądając wodospady, medytując w sanktuariach.
