Jeziorko w Międzygórzu – Malutkie Morze Kotliny Kłodzkiej

Jeziorko w Międzygórzu to jedno z najmniej znanych, ale najbardziej uderzających sztucznych zbiorników wodnych Sudetów – zapora przeciwpowodziowa, która powstała pod wpływem tragedii i przekształciła się w inspirującą turystyczną atrakcję. Choć formalnie  „Zapora w Międzygórzu” lub „Zbiornik Międzygórze”, dla mieszkańców Kotliny Kłodzkiej jest to po prostu Jeziorko – symbol inżynierskiego triumfu z początku XX wieku, który dzisiaj służy zarówno ochronie przed powdziami, jak i rekreacji turystów szukających spokoju wśród gór. Ta 29-metrowa zapora murowana ze 110-metrową długością przegradzająca potok Wilczka tworzy suchy zbiornik retencyjny o pojemności 830 tysięcy metrów sześciennych, zaledwie 800 metrów poniżej słynnego Wodospadu Wilczki – i oferuje zarówno historyczne lekcje inżynierii, jak i niesamowite widoki na pasmo Jesioników i Masyw Śnieżnika. Historia powstania tego zbiornika to opowieść o bezsilności człowieka wobec natury, ambicji inżynierów, i ostatecznie – o zwycięstwie ludzkiego ducha.​

Historia – Od Tragedii do Technologicznego Triumfu

1897 Rok – Wielka Powódź Odry i Impuls do Działania

Historia Jeziorka w Międzygórzu zaczyna się od tragedii. W 1897 roku Odra zalała znaczne obszary Dolnego Śląska, destruując wioski, niszącząc urodzaje, niszcząc gospodarki całych rodzin.​

Powódź była zaskakująco gwałtowna – woda pojawiła się szybko, bez ostrzeżenia, i wyniosła ze sobą wszystko, co stało na jej drodze.​

Lekcja: Potrzebna jest systemowa ochrona przeciwpowodziowa – nie tylko pogotowia ratownicze, ale infrastruktura retencyjno-wodna, która będzie przechowywać wodę w czasach wezbrania.​

1901 Rok – Pozwolenie na Budowę i Opracowanie Planów

Po tragedii 1897 roku, rząd Cesarstwa Niemieckiego (Śląsk był wtedy częścią Niemiec) postanowił działać.​

6 listopada 1901 roku udzielono formalnego pozwolenia na budowę zbiornika na potoku Wilczka w Międzygórzu.​

Niemieccy inżynierowie opracowali plan:

• Zbiornik suchy – to oznacza, że większość czasu zbiornik byłby pusty lub wypełniony do poziomu przepustu dennego​

• Zapora murowana ze 100 tys. ton kamienia – to była ogromna budowla jak na tamte czasy​

• Pojemność: 830 tysięcy metrów sześciennych – mogła zatrzymać znaczną część fali powodziowej​

1905–1909 Lata – Budowa Zapory

Budowę zapory rozpoczęto w 1905 roku.​

Przez cztery lata niemieccy i polscy robotnicy (mówmy „polscy”, bo Śląsk był multietniczny) pracowali w warunkach górskich – w zimach śniegu, latem w upałach.​

Technika budowy (rewolucyjna jak na tamte czasy):

• Klejenie kamienia wapnem i piaskiem – zamiast cementu (który był jeszcze drogością)​

• Ręczne kopanie i przewożenie materiałów – nie było kopularek​

• Zbudowanie tymczasowych drogi transportowych do miejsca budowy​

1 kwietnia 1909 roku zapora została oficjalnie ukończona.​

Uroczystość otwarcia była wielkim wydarzeniem – przybyli pruskie władze, inżynierowie z całej Europy, lokalni notabiles.​

1909–1945 Okres Niemiecki – Testowanie i Optymizacja

Zapora pracowała niezawodnie przez 36 lat poprzedzających II wojnę światową.​

Gdy bywały podwyższenia poziomu wody – zwłaszcza podczas roztopów wiosennych – zbiornik zatrzymywał część tej wody, a przepusty dennego wypuszczały ją powoli, bezpiecznie dla mieszkańców poniżej.​

Lata 50. XX Wieku – Plany Energetyczne, Porzucone Marzenia

W latach 50. XX wieku, po II wojnie światowej, nowe polskie władze i inżynierowie rozważali **przekształcenie zbiornika w stale napełniony i wykorzystanie go dla celów energetycznych.​

Marzenie było piękne – elektrownia wodna, której turbiny zasilałyby elektryką pobliskie wioski.​

Jednak rzeczywistość była brutalna:

• Mała pojemność zbiornika – 830 tysięcy metrów sześciennych to i duży, ale niewystarczająco duży dla rentownej elektrowni​

• Zlewnia o wyłącznie górskim charakterze – nie było stałych źródeł wody w suchych porach roku​

• Koszty transformacji byłyby ogromne – zapora musiałaby być przebudowana​

Plany zostały porzucone. Zbiornik pozostał tym, czym go zaplanowali niemieccy inżynierowie – zbiornikiem retencyjnym.​

Parametry Techniczne Zapory – Liczby Mówią Wiele

Wymiary Fizyczne

Zapora Główna:

• Wysokość: 29 metrów​

• Długość: 110 metrów​

• Szerokość: 7,5 metra u podstawy​

• Typ Konstrukcji: Murowana – zbudowana z bloczków kamiennych​

• Położenie: Na potoku Wilczka, 9,85 kilometra od jego źródła, w Międzygórzu, województwo dolnośląskie​

Zbiornik Wodny

• Pojemność Całkowita: 830 tys. m³ = 830 milionów litrów wody​

• Powierzchnia Zbiornikaа: 0,07 km² = 7 hektarów​

• Zlewnia (obszar, z którego woda spływa do zbiornika): 25 km²​

Przepusty i Upusty

Przepust Denný (dolny):

• Wymiary: 0,8 × 1,0 metrów​

• Funkcja: Przesyłanie wody w normalnych czasach​

• Głębokość Ujścia: Około 6 metrów poniżej poziomu normalnego zbiornika​

Przepust Środkowy:

• Wymiary: 1,1 × 1,5 metrów​

• Głębokość: Około 13 metrów nad przepustami dennyми​

• Funkcja: Zrzut dodatkowej wody podczas wezbrań​

Przelew Powierzchniowy (górny):

• Długość: 45,55 metrów​

• Wysokość Krawędzi: 523,95 metrów n.p.m.​

• Wydajność Maksymalna: 37,5 m³/s przy maksymalnym piętrzeniu​

Położenie Geograficzne

• Wysokość nad Poziomem Morza: Zapora znajduje się na około 800–900 metrów n.p.m.​

• Oddalenie od Wodospadu Wilczki: Zaledwie 800 metrów poniżej słynnego wodospadu​

• Oddalenie od Centrum Międzygórza: Około 1–1,5 kilometra​

Kąpielisko i Infrastruktura Turystyczna

Czy Można Się Kąpać?

To jest kontrowersyjne pytanie. Formalnie, zbiornik jest zbiornikiem retencyjnym – suchy zbiornik przeciwpowodziowy, a nie kąpieliskiem. Jednak:

W Praktyce:

• Podczas suchych sezonów zbiornik prawie nigdy nie jest całkowicie napełniony – ma na dnie warstwę wody na głębokości kilkudziesięciu metrów​

• W czasach roztopów wiosennych lub intensywnych opadów, zbiornik podnosi się​

• Nieformalnie, turyści i mieszkańcy czasami się w nim kąpią, zwłaszcza w gorące letnie dni​

Bezpieczeństwo:

• Zbiornik ma stromą brzeżną linię – nie ma płaskiej plaży​

• Woda może być bardzo zimna – pochodzi z górskich strumieni​

• Nie ma oficjalnych uratowników – kąpiel odbywa się na własne ryzyko​

Werdykt: Jest to niemałą kąpielisko, ale nie jest oficjalnie zaznaczone jako kąpielisko. Jeśli chcesz oficjalnie się kąpać, lepiej pójdź do basenu w Międzylesiu (pobliskie miasto) lub do innych kąpielisk w regionie.​

Infrastruktura

Przy Zaporze:

• Ścieżka spacerowa – można przejść po czołowym murze zapory, oferując spektakularne widoki​

• Punkty widokowe – kilka miejsc pozwalające na aparat fotograficzny​

• Brakuje: toalet publicznych, bufetu, leżaków​

W Pobliżu:

• Restauracje i kawiarnie – w centrum Międzygórza, około 1,5 kilometra​

• Domów wczasowych i pensjonatów – około 30 obiektów noclegowych​

• Szkoła jazdy konnej – dla tych, którzy lubią konie​

Funkcja Przeciwpowodziowa – Jak Zbiornik Ratuje Dolne Tereny?

Mechanizm Działania

Zapora Międzygórze pracuje na zasadzie retencji (zatrzymania) wody:

1. Podczas Normalnych Czasów: Zbiornik jest pusty – woda ze strumienia Wilczki przepływa przez przepusty dennej bezpośrednio na dół​

2. Podczas Opadów: Cuando pada duża ilość deszczu, strumień Wilczki puchnie. Zamiast wszystkiej wody przepływać natychmiast (co by spowodowało gwałtowne wezbranie poniżej), zapora zatrzymuje część tej wody w zbiorniku​

3. Powolny Zrzut: Zapora powoli puszcza wodę przez przepusty, zmniejszając szczyt fali powodziowej – zamiast nagłego skoku wody, mamy stopniowy wzrost​

Skuteczność – Współczesne Testy

Powódź w Czerwcu 2020 Roku:

Podczas powodzi zbiornik osiągnął stan 1284 cm (wyłączając przepust środkowy), nie dochodząc do przelewu – to pokazuje, że zapora skutecznie zatrzymała falę powodziową, a infrastruktura poniżej była bezpieczna.​

Powódź we Wrześniu 2024 Roku:

Podczas drastycznej powodzi we wrześniu 2024, woda zaczęła przelewać się przez przelew powierzchniowy 14 września. Choć to było dramatyczne, przelew pracował dokładnie tak, jak zaplanowano – rozpuszczając wodę bezpiecznie, zamiast dopuścić do nagłego zalania.​

Ciekawostki Historyczne i Współczesne

Nazwa „Suchy” Zbiornik

Nazwa „suchy zbiornik” wydaje się dziwna – ale to oznacza, że zbiornik większość czasu nie jest widocznym jeziorem. To jest raczej robi pusta kotlina, gotowa do przyjęcia wody w przypadku wezbrania. W suchych porach roku, turystyk widząc zbiornik, mogą być zawiedzeni – nie ma tam pięknego jeziora, tylko łóżko rzeki.​

Potok Wilczki – Nie zwykły Strumień

Potok Wilczka to prawy dopływ rzeki Nysy Kłodzkiej. To nie jest małe zaschnięte korytko – to jest silny górski strumień, który w czasach roztopów i opadów ma ogromną siłę.​

Zapora Przeciwrumoszowa – Sekretna Ochrona

Powyżej głównej zapory, w korycie Wilczki, zbudowano drugą (mniejszą) zaporę – zaporę przeciwrumoszową.​

Jej zadaniem jest zatrzymywanie osadów i głazów, które strumień Wilczki niesie ze sobą z gór. Bez tej zapory, główna zapora byłaby zasilana piaskiem i rumoszem, co zmniejszyłoby jej pojemność i skróciło jej żywotność.​

Kto Powinien Odwiedzić Jeziorko w Międzygórzu?

Idealnie Pasuje Do:

• Miłośnicy historii inżynierii – zapora to inżynierskie arcydzieło z 1909 roku​

• Fotografowie – widoki na zbiornik i otaczające góry są spektakularne​

• Turyści edukacyjni – interesujące lekcje o ochronie zasobów wodnych​

• Rodziny z Dziećmi – spacer po murze zapory jest bezpieczny i fascynujący​

• Pielgrzymi – na drodze do Wodospadu Wilczki lub do Sanktuarium na Górze Iglicznej​

NIE Pasuje Do:

• Poszukiwacze Ekstremalnych Przygód – jezioro jest spokojne, nie ekstremalne​

• Nurkowie Techniczny – zbiornik nie jest przystosowany do nurków​

Praktyczne Informacje

Jak Dojechać?

• Z Centrum Międzygórza: 1–1,5 kilometra spacerkiem lub samochodem​

• Droga: Wyraźnie oznaczona zielonym szlakiem turystycznym​

• Czas Spaceru: 20–30 minut od centrum miasta​

Parking

• Parking przy Zaporze: Tak, są miejsca parkingowe​

• Parking w Międzygórzu: Kilka parkingów w centrum​

Wyposażenie

• Co Zabrać: Aparat fotograficzny, dobry but, butelkę wody​

• Jeśli Planujesz Kąpiel: Kostium kąpielowy, ręcznik, zmianę ubrania​

Bezpieczeństwo

• Nie ma ratowników – kąpiel na własne ryzyko​

• Woda jest zimna – pochodząca z górskich źródeł​

• Dna są skaliste – trzeba uważać na stopy​